Entroido en Xinzo de Limia: Un éxito rotundo

09 feb 2025 . Actualizado a las 05:00 h.

O Entroido en Xinzo de Limia comezou esta madrugada, culminando a longa espera que os habitantes da comarca ansiaban durante todo o ano. A euforia mesturase cos apuros dos que traballan para que todos os elementos desta celebración tradicional estean a punto. Traxes, máscaras, complementos e servizos están nas mans de veciños comprometidos cunha festa que segue crecendo.

O Traxe Tradicional entre os Xovenes: Un Bum de Interese

Os días previos ao inicio do Entroido en Xinzo foron tranquilos. A freneticidade, seguramente, estaba dentro das casas, con costureiras rematando as últimas costuras. Mercedes Vieites, do taller Lumecú, en Vilar de Santos, é a máis nova e a que pode vestir unha pantalla de pés a cabeza de maneira profesional. Diseña a súa propia roupa e traballa o traxe tradicional durante todo o ano, facendo camisas, cirolas ou polainas. Pero a metade dos meses estes complementos transfórmanse: «Dende outubro especificámonos en Entroido, polainas, bordados, panos…». Situados en A Limia e identificados coa comarca —Mercedes tamén se veste de pantalla— están especializados no traxe de Xinzo, aínda que reciben encargos doutros Entroidos da provincia e fáinos á demanda.

A artesá asegura que os pedidos aumentan cada ano porque a xente segue apostando por recuperar o traxe tradicional ou facelo dunha maneira máis afín. «Cada vez hai máis xente nova que intenta coidar o vestiario e busca mellorar a estética», asegura. Iso inclúe, por unha banda, o propio traxe da pantalla. Ao taller de Mercedes chega xente que quere renovar algún dos seus complementos, coma a capa, ou ter varios para poder cambiar. Outros pídenlle bordados nas chaquetillas ou arranxos. E moitos que se estrean. «Hai moitos que saíron de nenos e agora queren facer o traxe co seu pai e a súa nai, son xente nova con ganas de facelo ben», conta. Por outra banda, aumenta a demanda das prendas necesarias para vestirse no Domingo Oleiro. «É un dos días que máis nos gusta e cando máis defendemos o que é o traxe tradicional. A xente vístese con gusto», defende Mercedes. A orixinaria de Vilar de Santos é unha apaixonada polo Entroido porque é o momento que lle permite identificarse coa súa comarca: «Son épocas nas que te das conta de que pertences a un lugar». O crecente interese por levar vestimenta típica de finais do século XIX ou tamén de oficios tradicionais levou a Mercedes a ofrecer a opción de aluguer. Fíxoo polo primeiro ano no Entroido do ano anterior e tivo especial demanda entre as mulleres, porque podían ir probar faldas ou os accesorios e alugalos só para o propio día. Ademais, a artesá aposta pola recuperación de tecidos, de maneira que propón aos clientes buscar liño pola súa casa para facerlles unha camisa que lles dure toda a vida.

Decenas de Encargos Cerrados Unha Semana Despois do Entroido Anterior

Aurora Dacal e Santiago Martínez apenas se toman uns días libres ao ano. Elaboran as máscaras das pantallas artesanalmente, «como se fixo toda a vida», no taller Arte Arrebol. Iso implica que leva o seu tempo, non menos de dous meses por careta. Aínda que se poñen mans á obra pouco despois de terminar o Entroido, o traballo apréitaos: «Sempre nos pilla o touro». Esta vez crearon unhas corenta máscaras. Para este carnaval tiñan a lista cerrada só unha semana despois da edición anterior. «Agora xa temos lista para o 2026», asegura Aurora.

A dúas semanas de que as pantallas percorran Xinzo pola primeira vez, os artesáns están pintando os fondos das máscaras, un proceso que empezaron en Nadal, e aínda teñen pendente facer os debuxos. «Levas un montón de horas facendo a careta pero aínda queda o máis importante, que é o debuxo, o que se vai ver», explica a artesá. Compaxinan os encargos con impartir talleres para ensinar como se fan as máscaras. Unha iniciativa que empezaron hai catro anos, con dúas tandas anuais de 60 horas que sempre se enchen. A gran carga de traballo polo menos é unha boa noticia: o Entroido tradicional non perde os seus fieis. «Aquí interese sempre hai, levámolo en vena», defende Aurora. En Xinzo hai unhas cinco persoas que elaboran máscaras, ademais dalgún veciño que o fai só para os seus coñecidos. Non hai suficientes mans para tantas pantallas, por iso decidiron abrir o taller. «A xente non tiña onde conseguir máscaras e por iso se apuntan aos obradoiros, ademais así levan unha feita por eles», conta Aurora. Serve ao mesmo tempo para que valoren as horas e o traballo paciente e minucioso que implica facer unha das simbólicas caretas. O parella de artesáns quería ademais poñer o seu gran de area á conservación do oficio. Eles empezaron co taller porque Santiago aprendeu dun veciño que morreu hai anos. «Grazas a el sabemos os pasos a seguir, cando non o transmites estas cousas pérdense por iso dimos este paso adiante. Despois hai outra xente atrevida que fai as cousas doutra maneira», relata. Chavales de 15 anos, xoves, nais, pais ou avós apúntanse ao taller para renovar as súas máscaras ou facerlles as primeiras aos seus fillos e netos. Remataron o esforzo de meses para estrear este febreiro unha xoia artesanal que lles durará toda a vida, coma a súa paixón polo Entroido.

Dous Amigos Comprometidos con Equipar as Pantallas

Despois da pandemia, Juan Vázquez temía que as pantallas non puideran facer o seu característico ruído. «Ninguén vendía vexigas, non había onde conseguilas», lembra. El e César Pérez, amigos de toda a vida, vesten o traxe desde pequenos e nin se planteaban non facelo. Así que propoñeron ao seu grupo facer eles mesmos as vexigas. Ao final, apuntáronse só os dous ao tradicional oficio. «O primeiro ano fixemos unhas poucas para nós e para coñecidos», contan. Poucas foron unhas 400. Ao mesmo tempo, lanzáronse outros dous produtores de Xinzo. Agora xa son cinco, pero cústalles dar abasto para toda a demanda que reciben. «Nós xa non aceptamos máis pedidos», apuntan.

Os dous amigos preparan as bolsas de vaca nunha aldea de Trasmiras e para este Entroido inflan o dobre que cando empezaron. Faino no seu tempo libre, sacrificando os fins de semana. «De luns a venres traballamos os dous así o sábado e domingo estamos aquí mañá e tarde», explican. Recolléron as vexigas no matadoiro o 12 de xaneiro e desde entón traballaron cada día libre. Necesitan tempo porque as fabrican de maneira natural, sen calor industrial. Compran paquetes de 25 vexigas conxeladas, das que unha parte sempre é desperdicio porque están pinchadas ou mal cortadas. Primeiro toca desconxelalas e deixalas en auga fervente, xa que a vexiga inflúe máis cando está quente. Despois cúranas, sécanas e volven repasalas dándolle aire. Péchanas cunha brida e retocanas de novo. «Queremos que as que entreguemos, as que sexa, estean todas ben», defende Juan. As pantallas golpean con forza este complemento para que resone polas rúas de Xinzo. A algúns apenas lles duran un día pero outros logran ser máis delicados: «Hai xente que colle vinte e non lle chegan para unha festa e outros compran tres e chegan a casa con elas ata o ano seguinte». Os dous produtores alégrase de que moitos dos seus clientes do ano pasado lles trasladaron que as seguían tendo intactas. Confésanse que non lles fai especialmente «ilusión» o traballo que levan, pero si os move o seu compromiso fiel coa celebración. «Daríanos pena que non houbera pantallas por non haber vexigas, sen isto non hai Entroido», asumen. Cada ano teñen máis peticións porque hai máis pantallas, o que non debe poñer en risco a tradición: «Un traxe de luxo non vale de nade se non te comportas como pantalla, con elegancia e orgullo».

Hoteis Completos e Cocido como Rei

Os tres aloxamentos de Xinzo de Limia non esperaban outra cousa que estar completos. Desde o Hotel 2 de maio teñen a sensación de que cada ano que pasa consegueno incluso antes. Hai semanas que este negocio ten as 13 habitacións ocupadas todos os sábados do mes de Entroido. Tamén pasa o mesmo algún venres. Confirman que os visitantes asegúranse con antelación de ter onde durmir e da mesma maneira, de onde cear. Están cheos para as ceas dos sábados cunha predilección clara: «Todos queren cocido!».

No Hotel Xinzo, o que máis habitacións ten, con 45, hai uns días que colgaron o cartel de completo. «Tivemos o mesmo interese que os anos anteriores, estamos cheos, coma sempre», aseguran. Destacan que a demanda está cada vez máis repartida entre todos os fins de semana. Xa non só reservan aloxamento para os días principais do Entroido, senón que tamén hai interese por vivir o Fareleiro, o Oleiro ou o Corredoiro.

A mesma opinión teñen no Hotel Orly. As 22 habitacións deste negocio están completas desde hai semanas no caso dos sábados. Hai outros días esporádicos, como algún venres, que aínda teñen camas libres. Cumpliron as expectativas que se veñen marcando cada Entroido desde hai anos. Onde aínda teñen sitio é no servizo de restauración. Aínda que xa hai numerosas reservas para as ceas dos días principais, aínda teñen oco porque contan cun comedor con moitas prazas. «Esperamos atender cada día polo menos a unhas cen persoas nas ceas», aseguran. O que máis triunfará sen dúbida é o menú de cocido: «Os visitantes veñen a vivir o tradicional, igual que os grupos de amigos e familias de Xinzo». O abarrote de visitantes déixase notar noutras modalidades de aloxamento como as vivendas de uso turístico, cun só apartamento dispoñible con tres habitacións os dous últimos fins de semana de Entroido.

Este domingo é o Fareleiro, os Felos xa pasearon por Maceda e Laza tivo o seu primeiro folión. O petardazo abriu esta medianoite o Entroido en Xinzo para un mes de celebración. Este domingo toca a primeira das concorridas citas da festa, o domingo Fareleiro. Ás 16:30 horas o carro coa fariña sairá do Museo Galego do Entroido ata a Praza Maior. Ás 17:00 horas repartirase e dará comezo a farelada que tiñirá de branco as rúas da vila.

Xinzo é o protagonista este domingo da actividade do Entroido pero a tradicional celebración xa empezou noutros puntos clave da provincia. En Laza, un dos concellos do triángulo máxico, o ruído do primeiro folión fixose notar o venres pola noite. Os chocos escoitáronse polas rúas de Cerdeiriña, A Picota, A Rúa, Souteiliño e Cimadevila. Haberá folión todos os venres do mes.

En Maceda xa pasearon polo concello os primeiros grupos de Felos. Estiveron na capital e tamén empezaron a percorrer algunhas aldeas da serra. O inicio oficial do Entroido marcouse este sábado coa procesión dos mecos e a «solta do burro» desde o Bar Cortés, acompañados do folión de Carquizoi.

Archivado en: Entroido Xinzo de Limia

Fonte: www.lavozdegalicia.es