A elevada torre, desde onde González de Ulloa contemplaba e describía os antigos estados da Casa de Monterrey, xa non pertencía aos Zúñiga Biedma cando aquel estaba a escribir o manuscrito. Pertencéralles durante máis de dous séculos, desde que dona Elvira de Biedma, cuarta señora de Biedma, en 1406 contraeu matrimonio con don Diego López de Zúñiga o Mozo, señor de Monterrey e achegábaa co seu matrimonio, xunto cos estados da Limia, e os de Soto Bermud, Biedma e Rivera, que compoñían o morgado que herdara do seu pai don Juan Rodríguez de Biedma; pero perderan o seu dominio sobre ela en 1610, cando se despachou executoria da sentenza definitiva ditada pola Sala de Mil e Cincocentas, en larguísimo proceso seguido entre as casas de Monterrey e de Lemos, segundo a cal, aínda que se confirmou a sentenza que fora ditada pola Real Chancillería de Valladolid, que admitira integramente a demanda interposta polo Conde de Monterrey, exceptuáronse algúns bens, que a comisión executora da sentenza definitiva, á que foi encomendada o labor de determinalos, decidiu incluír entre eles, como do señor Conde de Lemos, a xurisdición de Pena de Portela e a súa torre, e tamén a xurisdición de Calvos de Randín.
Pregúntase González de Ulloa como foi posible que sendo fundada a torre por Ruy Páez de Biedma, herdada polo seu fillo Juan Rodríguez de Biedma e diste pola súa neta Elvira de Biedma, que polo seu matrimonio uníraa aos territorios cuxo señorío xa tiñan os Zúñiga de Monterrey, pasase a ser e estar en poder e posesión da Casa de Lemos, e cumpridamente relata a orixe do proceso (1), as súas vicisitudes e as da súa execución, queixándose de «Las tramoias, enriedos, documentos supuestos y otras travesuras que forjaron los agentes y apasionados de Lemos en el curso de este litigio”, e termina manifestando a súa esperanza de que pronto, «por derecho de reversión volverán estos dos miembros a unirse al cuerpo todo” 1. Ob. cit. pp. 140- 145.
O proceso tivo a súa orixe no feito de que Dª Francisca de Zúñiga e Biedma, II Condesa de Monterrey, casou en primeiras nupcias con Diego de Acevedo e Fonseca, con quen tivo un único fillo, don Alonso. Falecido o seu esposo casou en segundas nupcias con Fernando de Castro e Andrade, con quen tivo unha filla, dona Teresa, e decidiu outorgar testamento, en virtude do cal, en prexuízo do seu primoxénito, fundou morgado a favor da súa filla, deixando a esta bens dos que non podía dispoñer. (Xesús Taboada. MONTERREY, Santiago de Compostela MCMLX. Instituto P. Sarmiento de estudos galegos. Páx. 64).
Na robusta torre, que era a da homenaxe de todo o recinto do castelo, algúns de cuxos restos aínda quedan ao seu ao redor, non se aprecia actualmente ningún escudo de armas que indique quen era o seu señor; pero no dintel da súa porta de entrada, que está apoiado en dúas ménsulas decoradas cunha flor, obsérvanse uns sinais que parecen indicar que alí estivo colocado un escudo de armas, que foi picado e eliminado. O meu tío Xesús Taboada Chivite, indica que en 1595 a torre aínda ostentaba o escudo de don Gaspar de Acevedo, V Conde de Monterrey, do que dispoñía dun debuxo bastante preciso; escudo que seguramente foi picado por mor da sentenza que outorgou a posesión da torre ao señor Conde de Lemos. O escudo era cuartelado, e levaba; 1) Zúñiga; 2) Pimentel; 3) Fonseca, 4) Biedma e estaba timbrado con coroa condal.
1 Ob. cit. pp. 140- 145. O proceso tivo a súa orixe no feito de que Dª Francisca de Zúñiga e Biedma, II Condesa de Monterrey, casou en primeiras nupcias con Diego de Acevedo e Fonseca, con quen tivo un único fillo, don Alonso. Falecido o seu esposo casou en segundas nupcias con Fernando de Castro e Andrade, con quen tivo unha filla, dona Teresa, e decidiu outorgar testamento, en virtude do cal, en prexuízo do seu primoxénito, fundou morgado a favor da súa filla, deixando a esta bens dos que non podía dispoñer. (Xesús Taboada. MONTERREY, Santiago de Compostela MCMLX. Instituto P. Sarmiento de estudos galegos. Páx. 64).
Fonte: historiadexinzo.wordpress.com
